3 oktober 2022
Recent besteedde Nieuwsuur weer aandacht aan de woningmarkt Het format was bekend. Eerst komt een huurder aan het woord die vindt dat hij te veel betaalt voor een te kleine woning. Ook komen twee lokale politici aan de beurt en mogen twee ‘woningmarktexperts’ hun duit in het zakje doen. Tegenover de huurder wordt ook het perspectief van de verhuurder belicht, in de vorm van een schriftelijke reactie van de Neprom, de vereniging van projectontwikkelaars.
Hoewel ieder nieuwsprogramma eigen journalistieke keuzes mag maken, is het betreurenswaardig dat een programma als Nieuwsuur meedoet in het frame van vermeende onbetaalbare woonruimte, van tegengestelde belangen tussen huurders en verhuurders, van de illusie dat (lokale) politici voor dit alles de oplossing kunnen bieden, en dat ‘woningmarktexperts’ de vereiste kennis in pacht zouden hebben. Onbedoeld draagt Nieuwsuur daarmee bij aan polarisatie tussen huurder en verhuurder en het wantrouwen in de politiek door onterechte verwachtingen te scheppen.
De huurder, te hoge huur of te laag inkomen?
Eerst komt er dus een huurder aan het woord over zijn probleem van een te hoge huur voor een te kleine woning. De huurder komt in de uitzending zelf al met de oplossing voor zijn probleem: hij gaat buiten de dure stad ruimer en goedkoper wonen. Vanuit het dogma waar Nieuwsuur in gevangen zit, ligt de nadruk echter op het veronderstelde probleem van onbetaalbare huurwoningen. De nadruk ligt niet op het feit dat deze huurder, een BOA van beroep, een laag inkomen heeft of veel inkomstenbelasting moet betalen.
De illusie dat lokale politici kunnen helpen
Vervolgens geeft een lokale politicus aan dat hij het maar belachelijk vindt dat iemand zoveel huur betaalt. De gemeentelijke politiek heeft in zijn ogen geen goede afspraken gemaakt met de verhuurder waardoor deze huurprijs tussen verhuurder en huurder overeen gekomen kon worden. Voor het feit dat de gemeentelijke politiek geen goede afspraken heeft gemaakt heeft hij geen verklaring. Wel maakt hij zelf onderdeel uit van diezelfde politiek. Wat mij betreft heb je dan een geloofwaardigheidsprobleem. Nieuwsuur denkt hier kennelijk anders over, want gunt deze man zendtijd zonder hem hier kritisch over door te vragen.
In de rapportage is er ook tijd voor een gesprek in de studio tussen een andere politicus (een wethouder die namens alle gemeenten spreekt) en de presentator van Nieuwsuur, Mariëlle Tweebeeke. De wethouder die na de volgende gemeenteraadsverkiezingen vermoedelijk weer een andere baan heeft, pleit voor betere definities van sociale huur en draagt prijsregulering een warm hart toe. Tweebeeke stelt kritische vragen ten aanzien van de prijsregulering en laat zo ook het standpunt van de Neprom voldoende aan bod komen. Ze gaat echter volledig voorbij aan de oproep van de wethouder om tot betere definities van sociale huur te komen. Die heldere definities zijn er niet omdat het systeem van sociale huur een complex gedrocht is. Honderdduizenden overleguren van diverse politici in de afgelopen decennia ten spijt. Ik acht de kans verwaarloosbaar dat daar in de ambtstermijn van deze wethouder verandering in komt. Hoe dan ook, Nieuwsuur houdt de illusie van de maakbaarheid van de woningmarkt in stand en geeft ook deze politicus air time.
De ‘woningmarktexpert(s)’
Ook komen zogenaamde woningmarktexperts aan het woord. De NOS c.q. Nieuwsuur lijkt maar één onafhankelijke woningmarktexpert te kennen, want er gaat haast geen aflevering over de woningmarkt voorbij zonder talkinghead Peter Boelhouwer. Deze hoogleraar weet ongetwijfeld veel van het complexe woningmarktsysteem dat we in Nederland hebben opgetuigd. Maar (de complexiteit van) datzelfde systeem heeft bijgedragen aan problemen op de woningmarkt. Voor oplossingen en frisse ideeën moeten we dan misschien eens naar experts van buiten het systeem luisteren.
Hij stemt ermee in dat gemeenten vooral langdurig huren laag moet houden. De gemeente in deze rapportage die dat niet heeft gedaan, geeft hij er hard van langs. Hij ziet weliswaar in dat marktpartijen minder interesse hebben om te investeren bij meer prijsregulering, maar komt met een frappante suggestie die op het volgende neerkomt: sluit die marktpartijen af van deze markt en gun daarmee woningcorporaties een monopolie in de bouw en exploitatie van ‘sociale huurwoningen’. Maar hoe minder partijen betrokken zijn om voor het aanbod te zorgen, hoe minder er voor woningzoekenden te kiezen is. Daarnaast zullen gemeenten minder geld voor hun grond krijgen als het idee van Boelhouwer werkelijkheid wordt. Bovendien hebben corporaties in Nederland al een grotere rol dan in andere landen. Dit alles ten spijt komt deze expert uitgebreid aan het woord en neemt Nieuwsuur de visie van Boelhouwer voor zoete koek aan. Vermoedelijk wederom vanuit diezelfde illusie van maakbaarheid.
De Neprom
Een ander deel van de rapportage is een korte schriftelijke verklaring van de Neprom. Zij moeten de open deur intrappen, en aangeven dat verhuurders minder in woningaanbod investeren als ze door prijsregulering minder kunnen verdienen.
Tips voor de redactie van Nieuwsuur
Mijn oproep aan Nieuwsuur: nodig eens andere experts uit, zoals Coen Teulings of een econoom die schrijft voor ESB. Zij staan bij Nieuwsuur wellicht niet bekend als ‘woningmarktexperts’, maar kunnen wel uitleggen hoe aanpassingen in de bijstand en AOW ertoe kunnen leiden dat veel meer mensen woonruimte zullen delen. Dat maakt wonen betaalbaarder voor huurders, biedt kansen op rendement voor verhuurders, voorkomt eenzaamheid onder alleenstaanden en voorkomt ook overbodige en stikstofuitstotende nieuwbouw. En nog een tip: heb oog voor het gemeenschappelijk belang van huurders en verhuurders om de complexiteit van regelgeving te beperken.
Kortom, heb niet de illusie dat het wat anders doseren van een niet-werkend medicijn de patiënt gezonder maakt.
Frank van Min
Directeur Wolf Huisvestingsgroep